[Res Rhetorica] „Kształtowanie kompetencji retorycznych w kodzie wizualnym”

Artykuł stanowi próbę opisu mechanizmów komponowania sensu w kodzie wizualnym (rozumianą analogicznie do procesów komponowania sensu w kodzie werbalnym, tj. tworzenia figur retorycznych) na podstawie portretowych rysunków i płaskorzeźb wykonanych przez studentów Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi. Zebrany materiał analizowano z perspektywy kształtowania znaczących układów formalnych w przekazach wizualnych, w odniesieniu do etapów pracy twórczej nad wypowiedzią: inventio, dispositio i elocutio. Poszukiwano tą drogą zasad komponowania sensu na obrazie: od organizacji treści, przez układ kompozycyjny, po poprawną, stosowną i ozdobną wypowiedź, w odniesieniu do budowanych przez studentów hierarchicznych układów środków formalnych. Przeprowadzone obserwacje wskazywały na istnienie analogii między procesami percepcji wzrokowej a hierarchizacją działań związanych z komponowaniem sensu w przekazie wizualnym. Studenci, posługując się środkami formalnymi, nie zawsze potrafili tworzyć sens bez zakłócania znaczeń. Zidentyfikowane mechanizmy deautomatyzacji percepcji, takie jak wyobcowanie elementów i komplikowanie form, są związane z retoryczną zmianą schematów przetwarzania na poziomie syntaktycznym i semantycznym. Zmiany te, interpretowane w kategoriach mechanizmów kognitywnych: detractio, adjectio, transmutatio i substitutio, zgodnie z ujęciem Axela Rohlfsa (2023), związane są z metapoznaniem, czyli kierowaniem uwagi na proces poznawczy, a nie treść poznania.

Czytaj artykuł: https://resrhetorica.com/index.php/RR/article/view/868/502.